اولین مواجهه با اقتصاد در بین علوم انسانی رخ داد
عادل پیغامی در نشست رونمایی و معرفی دو کتاب «اصول و مبانی اقتصاد اسلامی در قرآن» و «روش‌شناسی پیوند میان دستگاه مفهومی قرآن کریم و علوم مدرن» درباره اقتصاد و علوم انسانی اسلامی عنوان کرد: اولین مواجهه با اقتصاد در بین علوم انسانی رخ داده و همه علمای ما با مساله اقتصاد ارتباط اولیه برقرار کردند. در ایران بزرگانی مانند شهید بهشتی و مطهری روان‌شناسی اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی ندارند اما در اقتصاد کار کردند. مرحوم طالقانی هم از متقدمین است و بحث اقتصاد در قرآن را جدی دنبال کردند. مرحوم آیت الله اردبیلی و آیت الله مهدوی کنی نیز در این باره فعالیت‌هایی داشتند.
به گزارش روابط‌عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست رونمایی و معرفی دو کتاب «اصول و مبانی اقتصاد اسلامی در قرآن» و «روش‌شناسی پیوند میان دستگاه مفهومی قرآن کریم و علوم مدرن» به همت خانه کتاب و ادبیات ایران و با همکاری معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق (ع) دوشنبه (بیست‌وپنجم بهمن ماه 1400) با حضور اصغر آقامهدوی (عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع))، سید محمدجواد هراتی (قائم مقام وزیرعلوم در امور علوم انسانی)، عادل پیغامی (عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)) و احمد پاکتچی (سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان بین‌المللی یونسکو) برگزار شد.
احمد پاکتچی در ابتدای این نشست درباره «روش‌شناسی پیوند میان دستگاه مفهومی قرآن کریم و علوم مدرن» توضیحاتی ارائه کرد و گفت: این یک اثر پژوهشی است و معرفی آن به صورت مختصر کار سختی است. اما اگر بخواهم دورنمایی از پشت صحنه ماجرا ارائه بدهم و بگویم چه مسیری طی شد تا این کتاب تولید شد باید بگویم این کتاب قصه طولانی دارد.
او ادامه داد: ما تلاش کردیم موضوع را از سطح گفتمان شفاهی وارد یک قالب پژوهشی کنیم و کار را به سوی اجرا ببریم. انجام این پروژه چیزی حدود سه یا چهار سال طول کشید و به اتمام رسید. «علوم انسانی قرآنی بنیان» پروژه بزرگی بود که بخش‌هایی از آن هنوز در دانشگاه امام صادق (ع) دنبال می‌شود و این کتاب هم ذیل آن پروژه قرار می‌گیرد.
پاکتچی افزود: در دوره جدید، به دلایل مختلف از جمله فاصله طولانی بین انجام پروژه تحقیقاتی و تالیف یک کتاب، اضافه شدن صورت مساله‌های جدید به جامعه علمی و تولید آثار جدید در جامعه و حتی تغییر اندیشه‌های من، از سال 99 این کار را دوباره کلید زدیم و آنچه امروز ارائه می‌شود بخشی از این کار است ولی قسمت‌های دیگری نیز وجود دارد که هر کدام در مجلدات جداگانه منتشر می‌شود.
وی درباره وجه تمایز این کتاب با آثار مشابه گفت: من به هیچ وجه قصد نداشتم به صورت درجه اول وارد بحث علوم انسانی و اسلامی شوم و هدف من این بود که بگویم برای چنین گفت‌وگویی چه الزاماتی باید وجود داشته باشد. من سعی کردم کسی که این کتاب را می‌خواند با تیغ گزنده‌ای رو به رو نشود و فکر نکند نسبت به گروهی از نظریات، منتقد یا هوادارم بلکه می‌خواستم بستری را ارائه دهم که امکان گفت‌وگو با همه نظریات و جریان‌ها را دارد.
احمد پاکتچی در پایان سخنان خود گفت: من تمام تلاش خود را کردم که این نگاه جامع نگر را ارائه دهم اما اینکه تا چه اندازه موفق باشد و مخاطب آن احساس امنیت کرده و با آن احساس ستیز نکند بحث دیگری است.
عادل پیغامی نیز در این نشست درباره اقتصاد و علوم انسانی اسلامی عنوان کرد: اولین مواجهه با اقتصاد در بین علوم انسانی رخ داده و همه علمای ما با مساله اقتصاد ارتباط اولیه برقرار کردند. در ایران بزرگانی مانند شهید بهشتی و مطهری روان‌شناسی اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی ندارند اما در اقتصاد کار کردند. مرحوم طالقانی هم از متقدمین است و بحث اقتصاد در قرآن را جدی دنبال کردند. مرحوم آیت الله اردبیلی و آیت الله مهدوی کنی نیز در این باره فعالیت‌هایی داشتند.
او با طرح این سوال که چرا سنت حوزوی ما در اندیشه خودش وقتی دنبال رویکرد ایجابی بود به اقتصاد پرداخت، یادآور شد: در قرآن هم اولویت با اقتصاد و مال بوده است. بعد از انقلاب هم با همکاری آیت الله اردبیلی دانشگاه مفید تاسیس می‌شود و اقتصاد از آنجا دنبال می‌شود. در دانشگاه امام صادق(ع) هم اقتصاد مورد توجه قرار می‌گیرد. آیت الله مهدوی کنی بعد از انقلاب فهرستی از کنش‌های نظام سازانه در قالب کمیته‌های انقلاب اسلامی تهیه کرد.
وی افزود: بعدها با تاسیس رشته اقتصاد در دانشگاه امام صادق (ع) و انتخاب برنامه تلفیقی موازی فرصت‌هایی ایجاد می‌شود که ایشان برخی از مباحث اقتصاد اسلامی را در کلاس‌ها بیان کند.
به گفته پیغامی، در زمان حیات ایشان یکی از دانشجویان برخی از درس‌گفتارهایشان را در قالب کتاب جمع آوری می‌کند اما به دلیل اینکه زیر نظر ایشان نبوده کتاب منتشر نمی‌شود. ایشان روی این موضوع بسیار حساس بود و شاید بسیاری از کتاب‌هایی که الان منتشر می‌کنیم در زمان حیات ایشان مقدور نبود.
این استاد دانشگاه همچنین مطرح کرد: امروز 8 جلد از آثار تفسیری، دروس خارج فقه و... به چاپ رسیده است. همچنین ما دوباره کتابچه اقتصاد اسلامی را چاپ کردیم. در زمان حیات ایشان جلسه‌ای با اصغر آقامهدوی داشتند و خواستند نسبت به این موضوع طرحی را ارائه کنند. ما به همین ملتزم بودیم و با اینکه در این حوزه افراد دیگری هم کار کرده بودند اما با التزام به انتخاب آیت الله مهدوی کنی، اصغر آقامهدوی در بازخوانی و تطبیق کتاب با منابع دیگر و نیز افزودن منابع جدید مبادرت کرد.
عادل پیغامی در پایان سخنان خود گفت: در پایان با برگزاری چندین جلسه قرار بر این شد که این کتابچه حتما به گفته‌های آیت الله مهدوی کنی درباره اقتصاد اسلامی ملزم باشد و چیزی از برداشت شخصی در آن نیاید.
سید مجتبی امامی نیز در ادامه نشست درباره فعالیت‌های دانشگاه در حوزه چاپ آثار علوم انسانی اسلامی توضیحاتی را ارائه کرد و یادآورشد: این آثار سابقه طولانی دارد اما مسئولیت‌ها گذراست و خوشبختانه در این دوره این آثار منتشر شده اما ثمره سالها تلاش این عزیزان بوده است.
او ادامه داد: در دانشگاه امام صادق(ع) طی چهار دهه گذشته فعالیت‌های متعددی برای پاسخگویی به مسائل نظام و برای نگاه به علوم انسانی اسلامی صورت گرفته که تبدیل آن به آثار قابل عرضه کاری سترگ و سخت است.
او افزود: بسیاری از مباحث در کلاس‌ها عرضه می‌شود ولی بارها در همان کلاس‌ها تکرار و اصلاح می‌شود و به نقطه ای می‌رسد که بتواند به محصول قابل عرضه برسد و در واقع فرایند تولید علم به همین صورت است. اکنون حجم زیادی از این مباحث موجود است که اساتید آن را تولید کردند اما هنوز عرضه نشده و امیدواریم این کار صورت بگیرد. عرصه جدیدی امروز باز شده و با عرضه این آثار امیدواریم این حوزه را غنی‌تر کنیم.
محمد نعمتی نیز در بخش دیگر این نشست طی سخنانی گفت: من ده سال معاون دانشکده بودم و همواره آیت الله مهدوی کنی را برای برگزاری کلاس دعوت کردیم. وقتی درسگفتارهای ایشان را گردآوری می‌کردیم، ایشان تمایلی به چاپ آثارشان نداشتند و گویی می‌خواستند فضا برای دیگران باز باشد. اکنون مجموعه‌های علمی سازمان‌ها در خدمت یک فرد است اما ایشان با اینکه حرف داشتند این روحیه اخلاقی را داشتند.
او گفت: درباره اهمیت این کتاب‌ها هم باید بگویم کتاب دکتر پاکتچی هزارمین کتاب دانشگاه امام صادق(ع) است و در این دانشگاه آثار خوبی به چاپ رسیده است. اهمیت این مجموعه کتاب‌ها این است که ما در فضای اداره کشور که امروز نابه‌سامانی‌های زیادی دارد اقدام قابل توجهی بکنیم.
او با بیان اینکه برای برون رفت از وضعیت فعلی گفت‌وگو‌های علمی‌بسیار مهم است و باید برای سامان حیات اجتماعی چنین آثار را عرضه کرد، یادآور شد: اینگونه نباید باشد که انتظار داشته باشیم با چاپ یک کتاب فضای اجتماعی عوض شود اما به مرور می‌شود اصلاحاتی را در فضای اجتماعی به وجود آورد.
در پایان این مراسم از دو کتاب «اصول و مبانی اقتصاد اسلامی‌در قرآن» و «روش‌شناسی پیوند میان دستگاه مفهومی‌قرآن کریم و علوم مدرن» رونمایی شد.
